ریل، لقمه و براکت آسانسور چیست و چگونه کار می‌کند؟
ریل، لقمه و براکت از جمله اجزای مکانیکی حیاتی در سیستم آسانسور هستند که نقش مهمی در ایمنی، هدایت و پایداری حرکت کابین و وزنه تعادل ایفا می‌کنند.
ریل‌ها مسیر حرکت عمودی کابین و وزنه تعادل را مشخص می‌کنند و باعث می‌شوند حرکت آسانسور کنترل‌شده، روان و ایمن باشد. لقمه‌ها نیز رابط میان کابین و ریل هستند که باعث کاهش اصطکاک و کنترل لرزش در حین حرکت می‌شوند. براکت‌ها (نگهدارنده‌های ریل) وظیفه نصب و تثبیت ریل‌ها بر روی دیواره چاه آسانسور را دارند و از تغییر مکان یا لرزش احتمالی ریل جلوگیری می‌کنند.عملکرد هماهنگ این سه قطعه در کنار هم، ساختار حرکتی آسانسور را پایدار نگه‌می‌دارند و از انحراف یا تاب‌خوردگی کابین در طول مسیر جلوگیری می‌کنند؛ بنابراین کیفیت آن‌ها مستقیماً با ایمنی و عملکرد آسانسور در ارتباط است.
جنس ریل، لقمه و براکت آسانسور چیست؟
برای تضمین ایمنی و دوام، جنس این قطعات باید از مواد صنعتی مقاوم و استاندارد باشد:
- ریل آسانسور از فولاد آلیاژی نورد شده با استحکام بالا تولید و ساخته می‌شود که این قطعات در برابر فشار، سایش و ضربات مکانیکی، مقاومت بسیار بالایی دارد. سطح این ریل‌ها به‌صورت دقیق ماشین‌کاری و صیقل داده می‌شود تا حرکت کابین روی آن‌ها کاملاً روان، بی‌لرزش و ایمن انجام گیرد.
- لقمه‌ها از جنس پلاستیک فشرده، پلی‌آمید یا تفلون ساخته می‌شوند که اصطکاک کمی با ریل دارند. در مدل‌های پیشرفته، دارای فنر داخلی و مخزن روغن نیز هستند .
- براکت آسانسور از فولاد ضخیم و مقاوم ساخته می‌شود که توان تحمل بارهای سنگین و ضربات مکانیکی را در طول زمان و استفاده مداوم دارد.
به‌کارگیری مواد اولیه باکیفیت در تولید این قطعات، موجب کاهش استهلاک مکانیکی و افزایش دوام و طول عمر کلی سیستم آسانسور می‌شود.
انواع ریل، لقمه و براکت آسانسور و ویژگی‌های آن‌ها
1-ریل آسانسور
ریل‌های آسانسور معمولاً در مدل‌های استانداردی مانند T9 ، T5 و T16 تولید می‌شوند و با توجه به ظرفیت، نوع کاربری و میزان بار قابل تحمل، انتخاب و نصب می‌گردند.
مزایا:
معایب:
2- لقمه آسانسور
لقمه‌ها رابط بین کابین و ریل هستند و در انواع مختلفی عرضه می‌شوند:
الف-لقمه ثابت:
مناسب برای پروژه‌های کم‌مصرف و کم تردد ، با طراحی ساده و هزینه پایین
ب- لقمه فنردار:
مجهز به سیستم ضربه‌گیر داخلی جهت کاهش لرزش، با عملکرد نرم و روان، مناسب برای آسانسورهای پرتردد.
ج-لقمه روغن‌خور:
دارای مخزن روغن، مناسب آسانسورهای سرعت بالا و پرتردد.
مزایا:
معایب:
3- براکت آسانسور
براکت‌ها به‌عنوان پایه‌های نگهدارنده ریل آسانسور روی دیواره چاه نصب می‌شوند و در مدل‌های T شکل، U شکل یا همراه با پلیت طراحی و تولید می‌گردند.
مزایا:
معایب:
سرویس، نگهداری و تعویض ریل، لقمه و براکت آسانسور
سرویس و نگهداری منظم این قطعات، نقش کلیدی در حفظ عملکرد ایمن و پایدار آسانسور دارد. اقدامات زیر در بازرسی‌های دوره‌ای توصیه می‌شود:
- کنترل یکنواختی سطح و تراز صحیح ریل‌ها در امتداد مسیر حرکت کابین
- تنظیم و بررسی فاصله استاندارد بین لقمه و ریل جهت حفظ حرکت روان و بی‌صدا
- جایگزینی لقمه‌های آسیب‌دیده، ترک‌خورده یا مستهلک به‌منظور حفظ ایمنی و کیفیت حرکت
- بررسی استحکام اتصالات مکانیکی براکت‌ها و اطمینان از سفت بودن پیچ‌های نصب
- تمیزکاری سطح ریل‌ها و لقمه‌های روغنی جهت جلوگیری از تجمع گردوغبار و کاهش عملکرد
- بررسی وجود لرزش یا صدای غیرعادی در حین حرکت
عدم نگهداری مناسب این اجزا ممکن است باعث افزایش لرزش کابین، استهلاک بیش‌از‌حد قطعات، و در موارد بحرانی منجر به خروج کابین از مسیر ریل یا توقف ناگهانی شود.
چه زمانی باید ریل، لقمه یا براکت آسانسور تعویض شود؟
بروز نشانه‌هایی مانند افزایش لرزش، صدای غیرعادی در حرکت کابین، ترک یا شکستگی لقمه‌ها، شل‌شدن براکت‌ها و زنگ‌زدگی ریل‌ها، نشان‌دهنده نیاز فوری به بازرسی و اقدام اصلاحی است.
در صورت فرسودگی یا نصب غیراستاندارد، تعویض به‌موقع این قطعات می‌تواند از آسیب‌های جدی به کابین، ترمزها و سایر اجزای مکانیکی آسانسور جلوگیری کند. استفاده از قطعات جدید و باکیفیت، ضمن بهبود عملکرد حرکتی آسانسور، باعث افزایش ایمنی، کاهش مصرف انرژی و کاهش استهلاک کلی سیستم خواهد شد.
