آسانسور فقط یک وسیلهٔ حملونقل عمودی ساده نیست؛ بلکه یک سیستم پیچیدهٔ الکترومکانیکی متشکل از دهها قطعهٔ حساس و حیاتی است. هر قطعه (از موتور و گیربکس گرفته تا تابلو فرمان، ریلها، دربها و سنسورها) نقش مستقیمی در ایمنی و عملکرد صحیح دستگاه دارد. در نتیجه، هرگونه نقص در عملکرد یکی از این بخشها میتواند پیامدهایی جدی مثل توقف ناگهانی، گیر کردن مسافران یا حتی حوادث خطرناک ایجاد کند.
براساس آمار اتحادیههای جهانی آسانسور، هزینههای سرویس و نگهداری منظم بهطور میانگین ۵۰ تا ۷۰ درصد کمتر از هزینههای تعمیرات اساسی در صورت بروز خرابی ناگهانی است. علاوه بر آن، ارزش ملکهایی که آسانسور ایمن و بهروز دارند، در بازار خرید و فروش بالاتر ارزیابی میشود.
بنابراین میتوان گفت: سرویس آسانسور فقط یک الزام فنی یا قانونی نیست، بلکه یک سرمایهگذاری بلندمدت برای حفظ ایمنی، آسایش و ارزش ساختمان است.
سرویس و نگهداری آسانسور چیست؟سرویس و نگهداری آسانسور به مجموعه اقداماتی گفته میشود که بهصورت دورهای و منظم روی اجزای مختلف آسانسور انجام میشود تا از عملکرد صحیح، ایمنی و طول عمر بیشتر دستگاه اطمینان حاصل گردد.
این اقدامات شامل مواردی مثل:
نکتهٔ کلیدی: سرویس آسانسور یک فعالیت پیشگیرانه است، یعنی قبل از وقوع خرابی و حادثه انجام میشود. به همین دلیل به آن «نگهداری پیشگیرانه آسانسور (PM)» نیز میگویند.
تعمیرات آسانسور چیست؟ تعمیرات آسانسور معمولاً بعد از بروز نقص یا خرابی انجام میشود.
این خدمات شامل:
چرا این تفاوت مهم است؟ مدیران ساختمان باید بدانند که سرویس آسانسور جایگزین تعمیر نیست، بلکه مانع آن میشود. اگر سرویس منظم نادیده گرفته شود، در آینده تعمیرات سنگین و پرهزینه اجتنابناپذیر خواهد بود.
سرویس آسانسور بهصورت دورهای یک اصل اساسی برای تضمین ایمنی، عملکرد بهینه و کاهش هزینههای غیرمنتظره است. بیتوجهی به نگهداری آسانسور میتواند نهتنها هزینههای مالی سنگینی به مدیران ساختمان تحمیل کند، بلکه امنیت جانی مسافران را نیز به خطر اندازد.
افزایش ایمنی کاربران آسانسور
ایمنی در آسانسور مهمترین دلیل سرویس دورهای است. سیستمهایی مانند ترمز ایمنی (پاراشوت)، سنسور توقف و سیستم کنترل سرعت باید بهطور منظم تست شوند. اگر این قطعات به موقع سرویس نشوند، در شرایط اضطراری عملکرد درستی نخواهند داشت و ممکن است حادثهآفرین باشند.
افزایش طول عمر مفید آسانسور
قطعاتی مثل سیمبکسل، موتور و گیربکس در اثر اصطکاک و فشار مکانیکی مستهلک میشوند. روغنکاری و تنظیمات دورهای باعث میشود این قطعات دیرتر خراب شوند. طبق تجربه شرکتهای معتبر، سرویس آسانسور عمر مفید دستگاه را تا دو برابر افزایش میدهد.
صرفهجویی اقتصادی در هزینهها
تعمیرات اساسی آسانسور (مثل تعویض موتور یا تابلو فرمان) هزینههای چند ده میلیونی دارند. در حالیکه هزینهٔ سرویس دورهای بسیار پایینتر است. به همین دلیل میگویند: هزینه پیشگیری همیشه کمتر از هزینه درمان است.
رعایت الزامات قانونی و بیمهای
طبق مقررات ملی ساختمان و دستورالعملهای سندیکای آسانسور، داشتن قرارداد سرویس دورهای برای ساختمانها الزامی است. همچنین، بیشتر شرکتهای بیمه در صورت بروز حادثه تنها زمانی خسارت پرداخت میکنند که مدارک و گزارش سرویس منظم آسانسور ارائه شده باشد.
افزایش ارزش ساختمان
ساختمانی که آسانسور ایمن و سالم دارد، ارزش بیشتری در بازار خرید و فروش پیدا میکند. خریداران و مستأجران، ساختمانهایی را ترجیح میدهند که دارای سرویس و نگهداری منظم باشند. بنابراین سرویس آسانسور علاوه بر امنیت، یک سرمایهگذاری اقتصادی برای مالکان است.
خرابی آسانسور معمولاً اتفاقی نیست؛ بلکه نتیجهٔ ترکیب چند عامل مکانیکی، الکتریکی و حتی مدیریتی است. شناخت این عوامل کمک میکند مدیران ساختمان با سرویس منظم و بهموقع، جلوی بسیاری از مشکلات را بگیرند.
نوسانات برق و مشکلات الکتریکی
آسانسور یک سیستم الکترومکانیکی است که به شدت به کیفیت جریان برق وابسته است. نوسانات ولتاژ، قطع ناگهانی برق یا استفاده از تجهیزات برقی بیکیفیت، باعث آسیب به تابلو فرمان آسانسور، موتور گیربکس و سنسورهای ایمنی میشود.
راهکار: نصب استابلایزر و سیستم برق اضطراری (UPS) برای حفاظت از قطعات حساس.
استفاده بیش از ظرفیت مجاز آسانسور
یکی از مهمترین دلایل خرابی مکانیکی، بار اضافه است. وقتی آسانسور بیشتر از ظرفیت خود استفاده شود، فشار بیشازحدی به سیمبکسلها، موتور و ترمزها وارد میشود. این موضوع باعث افزایش استهلاک، کاهش عمر مفید قطعات و حتی خطر پارگی سیمبکسل خواهد شد.
فرسودگی و استهلاک قطعات
قطعاتی مثل یاتاقانها، ریلها، کفشکها، سیمبکسلها و سیستم ترمز دارای عمر مفید مشخص هستند. اگر این قطعات به موقع بازدید و تعویض نشوند، به تدریج دچار خوردگی و شکستگی میشوند و کل سیستم آسانسور را از کار میاندازند.
نصب غیراصولی و کیفیت پایین تجهیزات
بسیاری از مشکلات آسانسور به دلیل نصب غیرحرفهای یا استفاده از قطعات بیکیفیت رخ میدهد. برای مثال، ریلهای نصب شده با انحراف میلیمتری میتوانند باعث لرزش شدید کابین شوند. همچنین تابلو فرمان تقلبی یا سیمبکسل نامرغوب، احتمال خرابی و حادثه را چند برابر میکند.
نگهداری آسانسور فقط یک مدل ندارد؛ روشهای مختلفی در دنیا برای مدیریت تعمیرات و سرویس آسانسور وجود دارد. انتخاب روش مناسب بستگی به نوع ساختمان، میزان استفاده، بودجه و استانداردهای ایمنی دارد.
A- نگهداری مبتنی بر خرابی (Breakdown Maintenance – EM)
در این روش هیچ اقدام پیشگیرانهای انجام نمیشود و فقط زمانی که آسانسور خراب شد، تعمیرکار وارد عمل میشود.
B- نگهداری پیشگیرانه (Preventive Maintenance – PM)
رایجترین و بهترین روش برای ساختمانهای مسکونی و تجاری. در این روش بازدیدها بهطور منظم (ماهیانه یا فصلی) انجام میشود و قطعات قبل از خراب شدن سرویس یا تعویض میشوند.
C- نگهداری پیشگویانه (Predictive Maintenance – PDM)
این روش با استفاده از سنسورها و تکنولوژی مانیتورینگ هوشمند انجام میشود. دادهها مثل لرزش موتور، دمای گیربکس یا جریان برق تابلو فرمان به صورت لحظهای ثبت و تحلیل میشوند. بر اساس این دادهها، تعمیرکار میتواند قبل از وقوع خرابی، مشکل را شناسایی و رفع کند.
D- نگهداری اصلاحی (Corrective Maintenance – CM)
این روش بین سرویس پیشگیرانه و تعمیرات اضطراری قرار میگیرد. یعنی اگر در حین سرویس دورهای نقصی مشاهده شود (مثلاً شل شدن پیچ ریل یا ساییدگی کفشک)، همان موقع اصلاح میشود تا خرابی جدی ایجاد نشود.
E- روشهای جامع (TPM، RCM، QRM)
این روشها بیشتر در صنایع و کارخانهها استفاده میشوند، اما در آسانسورهای پیشرفته هم کاربرد دارند. مثلاً:
سرویس و نگهداری آسانسور فقط یک موضوع فنی نیست، بلکه از نظر قانونی و حقوقی هم اهمیت زیادی دارد. در ایران و بسیاری از کشورها، داشتن قرارداد سرویس دورهای برای آسانسور اجباری است و بیتوجهی به آن میتواند پیامدهای حقوقی و بیمهای جدی داشته باشد.
A- ضرورت عقد قرارداد با شرکتهای مجاز
طبق مقررات ملی ساختمان و دستورالعمل سندیکای آسانسور، مدیران ساختمان موظفاند سرویس و تعمیرات آسانسور را فقط به شرکتهای دارای مجوز و پروانه فعالیت معتبر بسپارند.
B- مدت و شرایط قرارداد سرویس آسانسور
C- تعرفهها و نحوه پرداخت هزینه سرویس
D- وظایف کارفرما و مدیر ساختمان
E- الزامات بیمهای و مسئولیت حقوقی
موضوع | توضیحات کامل |
---|---|
شرکت سرویسدهنده | باید دارای مجوز از سازمان صنعت و معدن و عضو سندیکای صنایع آسانسور باشد. استفاده از افراد غیرمجاز باعث بیاعتباری بیمه میشود. |
مدت قرارداد | معمولاً یکساله، قابل تمدید. تعداد بازدیدها (ماهیانه یا فصلی) در قرارداد قید میشود. تعمیرات اساسی جزو قرارداد پایه نیست. |
تعرفه و هزینهها | بر اساس نرخنامه سندیکا، نوع سیستم (کششی یا هیدرولیک)، ظرفیت، سرعت و تعداد توقفها تعیین میشود. امکان پرداخت ماهیانه یا سالیانه وجود دارد. |
وظایف مدیر ساختمان | ثبت سوابق سرویس در دفترچه یا سامانه، تأمین قطعات استاندارد و روغن، جلوگیری از دخالت افراد غیرمجاز. |
الزامات بیمهای | بیمه فقط در صورت وجود قرارداد معتبر و سرویس منظم خسارت را پرداخت میکند. در غیر این صورت، مسئولیت کامل با مدیر ساختمان است. |
زمانبندی سرویس آسانسور یکی از مهمترین موضوعات در نگهداری پیشگیرانه است. اگر سرویسها طبق برنامه انجام نشوند، حتی بهترین آسانسورهای دنیا هم به سرعت دچار خرابی میشوند. برنامهٔ بازدید باید متناسب با نوع آسانسور، میزان استفاده و شرایط ساختمان تنظیم شود.
A- بازدید دورهای استاندارد
B- عوامل تعیینکننده در زمانبندی سرویس
C- ثبت و مستندسازی سرویسها
نوع ساختمان / آسانسور | دفعات بازدید پیشنهادی | توضیحات |
---|---|---|
ساختمان مسکونی با تردد کم (۱–۵ طبقه) | هر ۳ تا ۶ ماه | سرویس دورهای شامل روغنکاری، تست ایمنی و بررسی سیستم برق |
ساختمان مسکونی پرتردد (۶–۱۲ طبقه) | هر ۲ تا ۳ ماه | به دلیل استفاده زیاد، نیازمند بازدیدهای کوتاهمدتتر |
برجهای تجاری و اداری | ماهیانه | فشار زیاد روی موتور و سیمبکسل؛ سرویس منظم برای جلوگیری از خرابی ضروری است |
آسانسورهای هیدرولیک | هر ۱ تا ۲ ماه | حساسیت بالای سیستم هیدرولیک به نشتی روغن و افت فشار |
آسانسورهای بیمارستانی یا خاص | ماهیانه یا حتی هفتگی | به دلیل حساسیت حیاتی، بازدیدهای فوقالعاده کوتاهمدت لازم است |
کیفیت سرویس و نگهداری آسانسور بهطور مستقیم به دانش، مهارت و تجربه سرویسکار بستگی دارد. حتی بهترین تجهیزات دنیا هم اگر توسط افراد غیرمتخصص سرویس شوند، ایمنی و عملکرد آنها تضمین نخواهد شد.
A- صلاحیت و مدارک سرویسکار آسانسور
B- وظایف سرویسکار آسانسور
سرویسکار حرفهای باید در هر بازدید اقدامات زیر را انجام دهد:
C- اهمیت آموزش مداوم سرویسکاران
فناوری آسانسورها در حال پیشرفت است. آسانسورهای مدرن مجهز به سیستمهای هوشمند، سنسورهای پیشرفته و مانیتورینگ دیجیتال هستند. سرویسکار باید آموزشهای بهروز ببیند تا توانایی کار با این سیستمها را داشته باشد.
D- نقش مدیران ساختمان در آموزش و آگاهی
مدیران ساختمان هم باید حداقل آگاهی لازم از علائم خرابی آسانسور داشته باشند؛ مثل:
با داشتن این دانش، مدیر میتواند خرابیها را سریعتر گزارش دهد و از خطرات احتمالی جلوگیری کند.
A- افزایش احتمال حوادث و خطرات جانی
وقتی قطعاتی مانند سیمبکسل، ترمز ایمنی (پاراشوت)، یا تابلو فرمان بدون بازدید منظم کار کنند، احتمال شکستگی یا از کار افتادن آنها بالا میرود. نتیجه میتواند گیر کردن مسافران در کابین، توقف ناگهانی در بین طبقات یا حتی سقوط آسانسور باشد.
B- توقف طولانی و مختل شدن زندگی ساکنان
آسانسورهایی که بدون سرویس منظم کار میکنند، معمولاً با کوچکترین خرابی از کار میافتند. رفع این خرابیها به زمان طولانی نیاز دارد و در ساختمانهای پرتردد، این موضوع میتواند زندگی روزمره ساکنان را مختل کند.
C- هزینههای سنگین تعمیرات اساسی
وقتی سرویس منظم انجام نشود، قطعات کوچک فرسوده میشوند و به مرور باعث آسیب به بخشهای اصلیتر میشوند. برای مثال، بیتوجهی به روغنکاری ریلها میتواند باعث خرابی موتور یا گیربکس شود. این یعنی هزینه چند ده میلیونی به جای یک سرویس ساده.
D- مشکلات بیمهای و مسئولیت حقوقی
شرکتهای بیمه فقط زمانی خسارت ناشی از حوادث آسانسور را پرداخت میکنند که سوابق سرویس دورهای موجود باشد. اگر قرارداد سرویس آسانسور نداشته باشید:
E- کاهش ارزش ساختمان
ساختمانی که آسانسور آن دچار خرابیهای مکرر است، در بازار خرید و فروش جذابیت کمتری دارد. مشتریان همیشه به سراغ ساختمانهایی میروند که دارای آسانسور سالم، ایمن و دارای سوابق سرویس منظم باشند.
نگهداری و تعمیرات آسانسور یک انتخاب اختیاری نیست؛ یک الزام فنی، قانونی و اقتصادی است. آسانسور وسیلهای است که مستقیماً با جان انسانها سروکار دارد و بیتوجهی به سرویس منظم آن میتواند خسارتهای جبرانناپذیری به همراه داشته باشد.
آسانسور، قلب تپنده هر ساختمان است و سلامت آن مساوی است با آرامش، امنیت و ارزش ملک. تجربه نشان داده که ساختمانهایی با سرویس منظم آسانسور، کمتر دچار خرابی میشوند، هزینههای بسیار کمتری برای تعمیرات میپردازند و از طرفی اعتماد و رضایت بیشتری در میان ساکنان و خریداران ایجاد میکنند.
یک آسانسور سالم و ایمن = آرامش خاطر ساکنان + کاهش هزینههای پیشبینینشده + افزایش ارزش ملک.
✅ بنابراین سرویس و نگهداری آسانسور را نه بهعنوان یک هزینه اضافی، بلکه بهعنوان یک سرمایهگذاری هوشمندانه در ایمنی، آسایش و آینده ساختمان ببینید .
"برای اطلاع از جزئیات و دریافت خدمات تخصصی سرویس و نگهداری آسانسور با ما در تماس باشید ."
انواع موتورخانه آسانسور شامل مدلهای بالای چاهک، زیرین، گیربکسی، گیرلس، هیدرولیک و آسانسور بدون موتورخانه (MRL) را بشناسید. با مزایا، معایب و کاربرد هرکدام آشنا شوید تا بهترین موتورخانه آسانسور را برای ساختمان خود انتخاب کنید.
سرویس و نگهداری منظم آسانسور با اجرای چک لیست دورهای، ایمنی، طول عمر و کارایی دستگاه را تضمین کرده و از هزینههای سنگین تعمیر جلوگیری میکند.
این مقاله به مقایسه آسانسورهای موتورخانهدار (MR) و بدون موتورخانه (MRL) میپردازد و مزایا، معایب و نکات انتخاب هر کدام را برای خرید آسانسور مناسب پروژه بررسی میکند.
راهنمای جامع طراحی و برنامهریزی نصب آسانسور: انتخاب نوع و ظرفیت، جانمایی، ابعاد چاه/Pit/Overhead، زمانبندی، هزینهها، ایمنی و استانداردها + چکلیست اجرایی.
فروش قطعات اورجینال و یدکی آسانسور در تهران توسط آسانسور لاین (Lion Elevator). خرید موتور، سیستم ترمز، کابل و دیگر قطعات اصلی آسانسور با ضمانت کیفیت و ارسال سریع.